دریای من

یکی از مهم ترین نیازهای بشرامروزی،تامین منابع غذایی و رسیدن به خودکفایی در این زمینه است.کیفیت غذای مصرفی هر قومی ارتباط  مستقیم  با سطح  آگاهی از مسائل بهداشتی  و تغذیه ای و همچنین توان اقتصادی وعادات غذایی مردم آن کشور دارد.در گذشته امنیت غذایی مترادف با رشد تولید غذا خصوصا در کشورهای کم درآمد و کم غذا تعبیر می شد اما رشد جمعیت از یک سو و افزایش تعداد گرسنگان ازسوی دیگر نشان داد که این دیدگاه درست نیست.کنفرانس بین المللی تغذیه در نشست سال 1992 بر روی تعریفی که بانک جهانی از امنیت غذایی کرده بود، تاکید کرد.بر اساس این تعریف،امنیت غذایی عبارت است از : دسترسی همه مردم در تمام اوقات به غذای کافی و سالم برای داشتن یک زندگی خوب و فعال.

 
برای تأمین امنیت غذایی در یک کشور همه وزارتخانه ها و سازمان هایی که درگیر تولید، توزیع، سیاست گذاری و آموزش عمومی هستند باید با برنامه ریزی دقیق و هماهنگ با یکدیگر برای انجام این مهم اقدام کنند.بخش کشاورزی و منابع طبیعی در تمام کشورهای دنیا وظایف مهمی را در تامین امنیت غذایی بر عهده دارد.در کشور ما نیز این بخش به دلیل توانمندی های و پتانسیل های قابل توجه در عوامل تولید، توانسته 14 درصد از کل تولید ناخالص ملی را به خود اختصاص داده و با ایجاد اشتغال زایی به میزان  23 درصد و ضریب خود کفایی 94 درصد از موقعیت قابل قبولی در میان بخش های اقتصادی کشور برخوردار باشد. شیلات نیز در این روند ازجایگاه خاصی برخوردار است زیرا نه تنها به عنوان یکی از بخش های کشاورزی ایفای نقش دارد بلکه با تولید آبزیان بعنوان غذای سالم علاوه بر تامین قسمتی از پروتئین و جیره غذایی کشور با خواص ویژه می تواند در ایجاد سلامت جامعه موثر باشد.
محاسبات آماری نشان می ‌دهد که نزدیک به یک میلیارد انسان در کره زمین سوء تغذیه دارند. افراد دارای سوء تغذیه اغلب درکشورهای توسعه نیافته یا در حال توسعه مشاهده می‌شوند و برعکس در کشورهای توسعه یافته افزایش وزن به عنوان یک مشکل اساسی مشاهده می‌شود. فقر غذایی از نظر کمبود پروتئین و کالری عامل عمده مرگ ومیر کودکان در کشورهای در حال توسعه است.حدود دو میلیارد نفر از جمعیت کره زمین با کمبود برخی مکمل‌های غذایی ضروری برای بدن روبروهستند.راهکارهای مختلفی برای تولید غذا در جهان وجود دارد اما آنچه که می‌تواند امنیت غذایی را با اهمیت ‌تر نشان دهد، پروتئین مورد نیاز یا به عبارت دیگر اسیدهای آمینه ضروری برای بدن انسان است که بیشتر درغذاهای جانوری یافت می‌شود.در بین اقلام غذایی،گوشت قرمز و گوشت سفید ،مرغ ،ماهی وآبزیان  دارای اهمیت ویژه‌ای در مقوله امنیت غذایی هستند. 
بدلیل کمبود مواد مغزی در برنامه غذایی،جمعیت کشورهای در حال توسعه بیشتر به فرآورده های دامی و آبزیان در جیره غذایی روزانه خود نیاز دارند این در حالی است که کشورهای توسعه یافته برنامه غذای خود را به سمت افزایش تولیدات و بهره وری از محصولات دامی و آبزیان تنظیم کرده‌اند.آبزی پروری عملا توانسته در کشورهای در حال توسعه و مناطقی که از لحاظ اقتصادی قوی نیست به تامین غذا به ویژه پروتئین مورد نیاز اقشار مختلف مردم بپردازد. 
آبزی پروری عملا توانسته در کشورهای در حال توسعه ومناطقی که از لحاظ اقتصادی قوی نیست به تامین غذا به ویژه پروتئین مورد نیاز اقشار مختلف مردم بپردازد و به عنوان مهم ترین تأمین کننده پروتئین از طریق تولیدات ماهی وآبزیان، موجب افزایش میزان مصرف سرانه شیلات شود. با افزایش پرورش آبزیان ،میزان تولید ماهی و سایر آبزیان و به دنبال آن میزان افزایش مصرف سرانه انسانی تحقق خواهد یافت.با آشکار شدن اهمیت مصرف آبزیان برای سلامت انسان‌ها، روند مصرف این منابع پروتئینی در رژیم غذایی اغلب کشورها با شتاب در حال افزایش است .در ایران سابقه استفاده از منابع دریایی تحت تاثیر عوامل مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و جغرافیایی بوده و همواره جایگاه و اهمیت مصرف آبزیان در برنامه غذایی مردم ایران کمرنگ بوده است.
برطبق بررسی های انجام شده، دسترسی هر فرد ایرانی به پروتئین خالص حیوانی 22 گرم در روز بوده است که در این میان سهم آبزیان بیش از 5/2 گرم در روز برآورد شده است. به عبارت دیگر می توان گفت که تقریبا 6/11 درصد از پروتئین مورد نیاز روزانه هر فرد ایرانی از مصرف آبزیان تامین شده است.بطوری که بر اساس آمارنامه رسمی سازمان شیلات ایران در سال 1380 درازای هر نفر ایرانی در سال پنج کیلوگرم بوده است اما در سال 1390 به 1/9 کیلوگرم در ازای هر نفر ایرانی رسیده است. بطوری که میزان گرم پروتئین مصرفی آبزیان در روز برای هر نفر ایرانی در سال 1380 ، 2/3 گرم بوده اما در سال 1390 این میزان به 46/4 گرم پروتئین در روز برای هر نفر رسیده است.این پروتئین از گونه های مختلف آبزیان شامل میگو، تن ماهیان، ماهیان خاویاری، ماهیان گرمابی، ماهیان سردابی و سایر ماهیان استخوانی حاصل خواهد شد و هر کدام سهمی از این پروتئین قابل دسترسی را به خود اختصاص می دهند.
تولید جهانی آبزیان وعرضه فرآورده‌های آبزی درطی چند سال اخیر همواره روند رو به رشدی را داشته ومحصولات شیلاتی با تامین بیش از 15% از پروتئین حیوانی نقش مهمی در امنیت غذایی مردم جهان ایفا می‌کند. در طی دودهه اخیر پرورش آبزیان با رشد سالانه حدود 8% سریع‌ ترین وبا ثبات ‌ترین نرخ رشد را درتولید پروتئین جانوری در جهان داشته است. به دلیل گرم شدن کره زمین و کاهش ذخایر طبیعی آبزیان، طی 20 سال گذشته آبزی ‌پروری در جهان سریع‌ ترین رشد را در میان دیگر بخش‌های کشاورزی داشته که کشورهای آسیایی موفق ‌تر از سایر مناطق دیگر بوده‌اند.
در کشور ما نیز پتانسیل‌ها و فرصت‌های زیادی برای توسعه آبزی ‌پروری با هدف تولید و تنوع غذایی، بهبود امنیت غذایی در کشور، صادرات غیر نفتی و ارزآوری و از همه مهم تر ایجاد اشتغال از نوع مولد به صورت مستقیم وغیر مستقیم کمک کند که البته این موضوعات تنها بخشی از دست آوردهای آبزی ‌پروری است زیرا اگر از دیدگاه کلان اقتصادی به این موضوع توجه شود. آبزی ‌پروری می‌تواند بسیاری از مناطق محروم کشور را توسعه دهد و در راه محرومیت ‌زدایی و بهبود درآمد اقشار مختلف مردم در بخش‌های دور و نزدیک کشور مثمر ثمر باشد.
 با وجود قرار داشتن ایران در منظقه خشک ونیمه خشک، تنوع اقلیمی سبب گردیده که امکان فعالیت در رشته‌های مختلف آبزی پروری نظیر تکثیر وپرورش می‌گو، ماهی خاویاری، انواع کپور ماهیان، ماهیان دریایی، ماهی قزل آلا و... وجود داشته باشد.توسعه سریع آبزیان پرورشی در کشور نشان می ‌دهد که تولید آبزیان در یک دهه گذشته افزایش چشمگیری داشته است؛ به طوری که میزان تولیدات آبزی پروری در سال 1380 حدود 73 هزار و 645 تن بوده است و در سال 1390 این میزان تولید به 285 هزار و 351 تن رسیده است.
سرمایه گذاری در فعالیت آبزی ‌پروری نه تنها در کشورما بلکه در اغلب کشورهای دارای فرصت‌های آبزی ‌پروری به ویژه در آسیا از نرخ سود اقتصادی مناسبی برخوردارست که در سایر بخش‌های کشاورزی کمتر مشاهده می‌شود.انتقال دانش جدید آبزی ‌پروری به کشور می‌تواند در افزایش میزان بهره‌ وری موثر باشد؛ به طوری که بتوان میزان تولید در واحد سطح را با حفظ کیفیت مناسب افزایش ومیزان هزینه‌های تولید را کاهش داد لذا در این صورت بهره‌ وری افزایش خواهد یافت.با افزایش بهره وری امکان رقابت بین آبزی ‌پروری و سایر رقبای دیگر همانند صنعت طیور کشور فراهم می‌شود.
بر اساس پیش‌بینی‌ها و ظرفیت سنجی‌های صورت گرفته، آبزی پروری در ایران در ابتدای راه قرار دارد و در صورت کسب اطلاعات و فناوری‌های جدید جهانی، بروز رسانی اطلاعات تولیدی و تامین منابع مالی مورد نیاز، امکان رسیدن تولید به پنج برابر میزان تولید موجود امکان پذیرست.برای تدوام توسعه صحیح آبزی‌ پروری در سالیان آینده نیازمند پشتیبانی کلیه بخش‌های دولتی، تعاونی خصوصی مراکز سرمایه‌ گذاری، بانک‌ها و جذب سرمایه‌های مختلف بوده تا بتوان سرعت توسعه آبزی ‌پروری را افزایش داد و در جذب بیشتر دانش آموختگان شیلات و متخصصین این حرفه به فعالیت‌های تولیدی اقدام موثری کرد.لازم به ذکر است که، با توجه بیشتر به صنعت شیلات کشور می توان گام مفیدی در راستای تامین سلامت و امنیت غذایی جامعه برداشت.